Người Việt chúng ta thường không ưa những bông hoa sớm nở tối tàn, ví như người con gái hồng nhan bạc mệnh.

Nhưng tôi lại thích những giống lan Stanhopea viết tắt là Stan. mặc dầu cây này hoa nở chỉ được 3 ngày là tàn. Bởi vì hình dáng thực là lạ lùng, khác biệt, hoa khá lớn từ 8-15 phân, mỗi chùm 5-7 chiếc, thoạt trông giống như con chim với đôi cánh lớn và hai con mắt đen nhánh, mầu sắc rực rỡ huy hoàng có vàng có nâu có đen có trắng. Hương thơm thực là ngào ngạt có lẽ không một loài lan có thể sánh bằng, thơm mùi vani trộn lẫn với súc cù là hay nhiều thứ gia vị ngon ngọt trộn lẫn với nhau đứng xa 4-5 thước vẫn còn ngửi thấy.

Thông thường loài lan này nở hoa vào tháng 6, tháng 7 dương lịch tùy theo khí hậu. Tuy hoa chỉ tồn tại được 3 ngày, nhưng một chậu lớn có 7-8 dò hoa, có thứ cùng nở đồng loạt như Stanhopea jenishiana với 7-8 hoa, có giống lại nở dần dần từng dò một cho nên thời gian có hoa kéo dài cả tháng.

Riêng cây Stanhopea Ronsard lai giống giữa 2 cây Stanhopea occulata và Stanhopea wardii của tôi lại nở lai rai từ tháng 6 cho đến tháng 12-2010.

Stanhopea occulata
Ảnh: Bùi xuân Đáng

Stanhopea wardii
Ảnh: Bùi xuân Đáng

Stanhopea Ronsard
Ảnh: Nguyễn thị Nguyệt

Stanhopea là một loài lan của các xứ Nam Mỹ, tên đặt để vinh danh hầu tước Phillip Henry Stanhope thứ 4 (1781-1855), Hội trưởng Hội thảo mộc Medico-Botanical Society tại Luân Đôn. Loài lan này có khoảng chừng 55 giống. Tuy hình dạng khá giống nhau nhưng mỗi giống có một mầu sắc, kích thước, số hoa, cách nở và hương thơm khác nhau.

Xin giới thiệu một vài giống như sau:

Stanhopea anfracta

Mọc tại Ecuador, Peru và Bolivia

Stanhopea confusa

Mọc tại Nicaragua, Honduras, Costa Rica và Panama.

Stanhopea costaricensis

Mọc tại Guatemala, Nicaragua, Costa Rica và Panama.

Stanhopea embreei

Mọc tại Ecuador và Peru.

Stanhopea jenischiana

Mọc tại Panama, Venezuela, Colombia, Ecuador và Peru.

Stanhopea nigroviolacea

Mọc tại Mexico.

Stanhopea reichenbachiana

Mọc tại Ecuador và Colombia.

Stanhopea tigrina

Mọc tại Mexico.

Stanhopea wardii

Mọc tại Nicaragua, El Salvador, Costa Rica, Panama, Colombia và Venezuela.

CÁCH TRỒNG

Stanhopea là một loài lan rất dễ trồng, nhất là đối với khí hậu của miền Nam California hay tại Việt Nam.

ÁNH SÁNG:
Lan cần không cần nhiều ánh sáng như Cattleya, nhưng cũng không chịu được nắng trực tiếp vì sẽ làm cháy lá.

NHIỆT ĐỘ:
Lan ưa thích nhiệt độ ban ngày vào khoảng 70-85°F (21-29°C) và ban đêm vào 60-65°F (15.6-18.3°C). Tuy nhiên lan có thể chịu nóng tới 90°F (32.2°C) và chịu lạnh tới 45°F (7°C).

ẨM ĐỘ:
Ẩm độ thích hợp nhất là từ 50-75%. Nếu quá nóng cấn tăng ẩm độ lên càng cao càng tốt.

TƯỚI NƯỚC:
Lan cần tưới nhiều nước khi có cây non và giữ cho cây luôn luôn ẩm ướt như vậy củ mới mập mạp và nhiều hoa. Vào mùa hè có thể tưới hàng ngày. Khi tưới nên tưới trên lá để tránh nạn rệp đỏ (Red spider mites). Mùa Đông nên tưới thưa đi nhưng không được để quá khô. Đầu lá bị cháy nâu là triệu chứng rễ bị quá khô.

THOÁNG GIÓ:
Lan không ưa để ở nơi tù túng, không thoáng đãng như vậy lan sẽ dễ bị bệnh và không ra hoa.

BÓN PHÂN:
Nên bón phân điều hòa với phân 20-20-20 mỗi tuần 1 lần, với ½ thìa cà phê cho 4 lít nước. sang tháng 4-5 bón với 10-30-20.

THAY ĐỔI GIÁ THỂ:
Chỉ thay đổi giá thể khi chậu quá chật hay chất trồng đã mục nát. Lan gần như mọc quanh năm, cho nên thời gian tốt nhất để thay đổi vật liệu nuôi trồng là vào mùa Xuân hay ngay khi hoa vừa tàn. Vì bông hoa này thường chui ra từ đáy chậu, cho nên cần phải trồng trong các rỏ gỗ hay nhựa (basket) hay chậu lưới (wire basket) để nụ hoa dễ chui ra. Cần phải lót chung quanh và đáy châu với rêu (moss) để cho các vật liệu không rơi ra ngoài. Lan có thể trồng với 100% rêu hay với các hợp chất sau: 70% vỏ thông nhỏ, 20% perlite số 3, 5% than vụn và 5% rêu.

Các củ già đã trụi lá, tách ra bỏ vao chậu có chút vỏ thông nhỏ và để trong bóng mát có thể sẽ ra cây con.

Chúc các bạn có những cây lan tuyệt đẹp Hương Sắc Vẹn Toàn.