Lan Hồ điệp là loại hoa cao cấp có giá trị thẩm mỹ và giá trị kinh tế cao, sản phẩm có sức tiêu thụ lớn và bán rất được giá, mang lại nguồn lợi kinh tế khá lớn cho người trồng hoa. Nhưng những năm trước đây, loài hoa quý này vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu của thị trường Việt Nam nói chung, của Quảng Ninh nói riêng. Theo kết quả điều tra của Viện Nghiên cứu Rau quả giai đoạn từ 2005 trở lại đây, chỉ tính riêng miền Bắc mỗi năm đã tiêu thụ vào khoảng 70 - 80 vạn cây lan Hồ điệp vào dịp Tết. Tuy nhiên, nguồn cung chủ yếu vẫn phải nhập về từ Trung Quốc, Đài Loan vì sản xuất trong nước hầu như chưa đáp ứng được do quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ, chủng loại sản phẩm đơn điệu, không có giống mới. Mặt khác, công nghệ nuôi trồng còn quá lạc hậu, chưa có những mô hình hiện đại, tập trung sản xuất trên quy mô lớn như của thế giới và chưa nắm được kỹ thuật xử lý thúc hoa theo ý muốn để chủ động cung cấp hoa vào các dịp lễ, tết.

Trước thực tế trên, Trung tâm Khoa học và Sản xuất lâm nông nghiệp Quảng Ninh đã quyết tâm đầu tư nghiên cứu, tìm ra giải pháp xây dựng hệ thống nuôi trồng và xử lý tại chỗ cây lan Hồ điệp ngay tại vùng thấp ở quy mô phù hợp với điều kiện trong nước, góp phần đẩy mạnh việc nuôi trồng theo mô hình công nghiệp, hiện đại để tạo ra những sản phẩm hoa cao cấp phục vụ nội tiêu và hướng tới xuất khẩu, giảm dần nhập nội. Với quyết tâm đó, Trung tâm Khoa học và Sản xuất lâm nông nghiệp Quảng Ninh đã mạnh dạn ứng dụng công nghệ "Nhà màng nylon kín + máy lạnh" chủ động điều chỉnh môi trường, thiết lập hệ thống nuôi trồng và điều khiển tại chỗ cây lan Hồ điệp. Theo kỹ sư Bùi Trọng Hải, Quản đốc xưởng lan công nghiệp của Trung tâm, nếu theo cách nuôi trồng cũ thì giống lan Hồ điệp của Hà Lan chỉ tuyển chọn được một giống phù hợp với điều kiện nuôi trồng ở miền Bắc là HL3. Viện Nghiên cứu Rau quả cũng đã nhập nội 7 giống Hồ điệp từ Hà Lan, từ đó tuyển chọn được 2 giống là LVR2, LVR4. Nhưng với phương pháp mới này, năm 2008 và năm 2009, Trung tâm đã nhập nội tập đoàn giống Hồ điệp từ Trung Quốc với 30 giống đa dạng về màu sắc, kiểu dáng hoa. Do chủ động khống chế được các điều kiện bất thuận của thời tiết nên hầu hết các giống đều sinh trưởng, phát triển tốt. Khác với phương pháp xử lý thúc hoa truyền thống là nuôi trồng và thúc hoa ở hai nơi khác nhau (khi nuôi trồng thì ở vùng thấp có nhiệt độ cao, khi xử lý thúc hoa phải đưa cây lên vùng núi cao có nhiệt độ thấp), Trung tâm đã kết hợp cả quá trình nuôi trồng và xử lý thúc hoa đều diễn ra tại chỗ ngay tại nhà màng nuôi trồng cây ở vùng thấp bằng cách chủ động điều tiết nhiệt độ bên trong nhà màng để điều khiển thời gian ra hoa. Cụ thể: Tại nhà nuôi trồng hình thành hai chế độ nhiệt độ khác nhau: ban ngày nhiệt độ cao, ánh sáng mạnh để cây ở pha sinh trưởng sinh dưỡng, ban đêm nhiệt độ thấp để cây ở pha sinh trưởng sinh thực. Để làm được điều này, từ kết cấu ban đầu của nhà màng nuôi trồng phải tiến hành lắp đặt bổ sung hệ thống máy lạnh công suất lớn nhằm chủ động hạ nhiệt theo yêu cầu. Đồng thời cho dựng bổ sung thêm một vách nylon tạo thành nhà màng có vách kép để tăng độ bảo ôn của nhà màng, giúp làm tăng hiệu quả làm lạnh mà vẫn đảm bảo đủ ánh sáng nuôi cây bên trong nhà màng. Với cách làm này, tại thời điểm đưa cây vào xử lý thúc hoa (tháng 8 - tháng 9 dương lịch) khi nhiệt độ bên ngoài vào buổi tối vẫn còn cao (TB ~ 24 - 25 độ C) thì khi chạy máy lạnh nhiệt độ bên trong nhà màng có thể xuống 17 - 18 độ C, tạo ra sự chênh lệnh về nhiệt độ ngày/đêm 7 - 10 độ C, đồng thời độ lạnh đủ thấp để thúc đẩy quá trình phân hóa mầm hoa. Tùy theo giống, sau 20 - 40 ngày xử lý nhiệt độ thấp tại chỗ, cây đã hình thành mầm hoa, nuôi trồng tiếp sau 3 - 4 tháng sẽ cho hoa thương phẩm...

Ông Lê văn Toán, Giám đốc Trung tâm, cho biết: "Thực hiện giải pháp này, chúng tôi đã áp dụng triển khai với trình độ kỹ thuật và vật tư trong nước hiện nay mà không đòi hỏi phải có những vật tư hóa chất, máy móc thiết bị hiện đại ngoại nhập, nguồn vốn đầu tư ban đầu không lớn. Do vậy, có thể ứng dụng rộng rãi trên quy mô công nghiệp, đồng thời thiết lập được hệ thống nuôi trồng quy mô công nghiệp, hiện đại từ giai đoạn ươm cây con, nuôi cây trưởng thành đến xử lý thúc hoa tại chỗ. Niên vụ 2008 - 2009 Trung tâm đã nuôi trồng và xử lý thúc hoa thành công 1,2 vạn cây lan Hồ điệp thương phẩm và vào dịp Tết Canh Dần, năm 2009 - 2010, là 3,5 vạn sản phẩm. Năm 2010 - 2011, Trung tâm dự kiến nuôi trồng 5 vạn cây để phục vụ dịp Tết Nguyên đán đang tới gần. Với hiệu quả kinh tế lớn nên đây là tiền đề quan trọng để Trung tâm tiếp tục đầu tư phát triển, đẩy mạnh quy mô nuôi trồng sản phẩm này".

Không chỉ mang lại lợi ích kinh tế lớn, giải pháp kết hợp nuôi trồng và xử lý thúc hoa tại chỗ của Trung tâm còn mở ra một phương pháp canh tác mới, một lĩnh vực sản xuất mới phù hợp với điều kiện ở những vùng thấp, hình thành một nền nông nghiệp canh tác trên nền công nghệ cao cho phép tạo ra những sản phẩm có chất lượng và khả năng cạnh tranh cao, giảm dần nhập nội. Qua đó đã cung cấp cho thị trường nhiều sản phẩm hoa cao cấp với chủng loại, màu sắc, kiểu dáng đa dạng, đáp ứng được nhu cầu thưởng thức ngày càng cao của người tiêu dùng. Bởi vậy mà chính giải pháp này của Trung tâm đã đạt giải Nhất tại Hội thi sáng tạo kỹ thuật tỉnh Quảng Ninh lần thứ 3-2011.

Theo báo Quảng Ninh

Tác giả: Thu Hương