Mối quan hệ giữa tâm lý thoải mái và sự xuất hiện của cây xanh đã được nghiên cứu. Nhiều người cảm nhận theo bản năng là cây có tác dụng tích cực nhưng vẫn có ít bằng chứng cho đến nay . Các báo cáo khoa học của những nhà nghiên cứu từ các trường đại học ở Mỹ, Hà Lan và Anh đã mở ra một hướng đi mới về tác dụng của cây xanh là giảm stress và tăng hiệu suất làm việc cho các nhân viên văn phòng.  

 Virginia Lohr và đồng nghiệp của cô tại Khoa Trồng trọt và Thiết kế phong cảnh tại trường đại học Bang Washington đã nhìn thấy lợi ích của việc đặt cây xanh vào nơi làm việc không có cửa sổ- ví dụ như phòng máy tính trường đại học. Người ta đã đo huyết áp và cảm xúc của những người trong phòng sau khi hoàn thành công việc làm máy tính đơn giản, trong một thời gian nhất định lúc có cây và không có cây xanh. Theo báo cáo nghiên cứu của Lohr:” Khi cây được đặt vào bên trong không gian này, người ta làm việc hiệu quả hơn (thời gian thao tác máy tính nhanh hơn 12% ) và giảm stress ( huyết áp tâm thu thấp hơn 1-4 đơn vị). Ngay sau khi hoàn thành nhiệm vụ, mọi người trong phòng có cây cho biết họ cảm thấy tập trung hơn những người trong phòng không có cây.  

 Một bằng chứng nữa về cải thiện hiệu suất làm việc nhờ cây xanh được nêu rõ trong một tạp chí về “tác dụng của nơi làm việc thân thiện đối với niềm vui và hiệu suất làm việc của các nhân viên văn phòng” của John Berg ở Hà Lan. Berg đã trích dẫn cả nghiên cứu của Tove Fjeld và nghiên cứu tiến hành ở Hà Lan, tại Cục thuế Winterswijk, nơi mà ảnh hưởng của cây xanh đối với hiệu suất công việc được đo chặt chẽ (Van Dortmon 2001). Nghiên cứu được tiến hành bằng cách sử dụng một nhóm kiểm soát (không có cây) và nhóm thử nghiệm (có cây) trong các khu vực so sánh của toà nhà. Kết quả ý nghĩa nhất của nghiên cứu là cây xanh cải thiện chất lượng không khí (thông qua đo máy và cảm nhận của nhân viên) và sự cải thiện hiệu suất làm việc. Kết luận của Berg chỉ ra rằng : Hiệu suất làm việc được cải thiện đặc biệt về tính hiệu quả.

Liên kết mạnh mẽ được phát hiện đối với những người làm việc với các cổng máy tính. Những tham số rõ ràng nhất là việc đánh giá chất lượng môi trường làm việc và cảm giác hứng thú trong quá trình làm việc. Không có sự mất tập trung trong công việc, cụ thể là sự tập trung được cải thiện trong nhóm thử nghiệm. 

 Một bằng chứng nữa về tác dụng giảm stress của cây xanh do Helen Russel cung cấp, trong bài viết của cô “Tác dụng của cây nội thất với stress”. Nghiên cứu của Russel, tiến hành tại trường đại học Surrey , Anh là một phần trong nghiên cứu cao học về Tâm lý môi trường. Nghiên cứu này kiểm tra sự hiện hiện của cây xanh trong phòng ảnh hưởng lên mức độ stress của những người thực hiện công việc phức tạp như thế nào. Mọi người được mời vào một văn phòng không có cây hoặc trồng nhiều cây xanh. Máy đo cảm xúc được gắn vào da của mọi người để ghi lại tính dẫn xuất của da, nhịp tim và huyết áp. Người ta được phép quen dần với môi trường xung quanh trong 10 phút, trong thời gian đó máy ghi lại mức độ stress. Sau thời gian 10 phút, mọi người được đề nghị cộng một danh sách 78 số mà không sử dụng ngón tay hoặc đếm thành tiếng. Những yếu tố gây sao nhãng như chuông điện thoại hoặc tiếng ồn giao thông được tác động đến họ tại các quãng thời gian lộn xộn. Sau khi kiểm tra, họ được phép nghỉ thêm 10 phút nữa.

Trong 3 loại thông số được đo, độ dẫn xuất của da thể hiện rõ nhất sự khác nhau giữa môi trường có cây và không có cây xanh . Trong văn phòng có cây, không những mức độ stress thấp hơn mà người ta còn được hồi phục khỏi stress nhanh hơn trong văn phòng không có cây trong thời gian nghỉ 10 phút sau kiểm tra. 

 Tác dụng của cây đối với stress có thể nhỏ và không rõ ràng trong các tình huống nơi có những công việc đặc biệt phức tạp. Trong những tình huống này, một người sẽ tập trung rất cao vào công việc làm bằng tay mà môi trường xung quanh có tác động ít hơn. Tuy nhiên, các tình huống mà công việc ít phức tạp hơn, thậm chí buồn tẻ , tác dụng dịu nhẹ của cây xanh là đáng kể và có tác dụng nhiều đối với những người làm việc.

Nghiên cứu của Tove Fjeld cũng kiểm tra tác dụng của cây xanh nội thất đối với sức khoẻ và sự không thoải mái của các nhân viên văn phòng. Giai đoạn đầu của đề án này, do TF và cộng sự nghiên cứu ở Na-uy trong năm 1994-1995, dường như liên quan đến những nghiên cứu kiểm tra hội chứng bệnh tật toà nhà và tác dụng vật lý của cây xanh. Tuy nhiên, theo những kết luận của nghiên cứu tiến hành tại Công ty dầu quốc gia Nauy (Statoil), cho biết lợi ích về cảm xúc hứng thú được nhận thấy nhiều là tác dụng về thể chất nhờ cây xanh.

Nghiên cứu được tiến hành phối hợp với dịch vụ sức khoẻ nghề nghiệp của Statoil, công ty dầu lớn nhất ở Na-Uy. 59 nhân viên của công ty trong diện nghiên cứu mỗi người làm việc trong văn phòng nhỏ. Tại thời điểm đó, không có cây xanh trong văn phòng. 59 đối tượng được chia làm hai nhóm tương tự nhau. Trong thời gian kiểm tra từ tháng 12/1994 đến tháng 1/1995, dữ liệu về 12 hội chứng khác nhau đã được ghi nhận. Đó là sự mệt mỏi, đau đầu, da mặt khô, da tay khô, ho, đỏ mắt. Đối với thực nghiệm cho tất cả các văn phòng nhóm A (29 người) được trang bị với những cây nội thất phổ thông được lựa chọn vào tháng 2 năm 1995. Dữ liệu tương tự cũng được ghi nhận mỗi tuần sau đó trong suốt mùa xuân năm 1995 (từ tuần 6 đến tuần 17) đối với cả nhóm A (những người có cây trong phòng) và nhóm B (không có cây). Cây được chuyển tới nhóm B vào tháng 2/1996, và nhóm A có nhiệm vụ kiểm tra (gọi là kiểm tra chéo). Một lần nữa, nửa tháng một lần bảng điều tra được thu thập. Bình luận về các hội chứng, cải thiện đáng kể được hình thành khi có cây xanh trong văn phòng. Sau 3 tháng, những vấn đề về sức khoẻ giảm đáng kể được báo cáo. Theo như kết quả, các hội chứng giảm 25%. Các kết quả chủ yếu là:
Hội chứng mết mỏi và nhức đầu gảim 30% và 20% khi các đối tượng có cây trong văn phòng
Tình trạng khản giọng và khô họng giảm khoảng 30% và ho giảm 40% Da mặt khô giảm 25%

Các toà nhà xanh: Vai trò của cây nội thất

Phong trào Toà nhà xanh đã có được thế mạnh ở nhiều quốc gia. Những người thực hiện chương trình này, đặc biệt các chính phủ và chính quyền địa phương thường định hướng bằng cách cam kết xây dựng những toà nhà nhằm nhận thức về tiêu chuẩn “toà nhà xanh”.

Động lực chính của việc xây dựng tiêu chuẩn này là do “toà nhà xanh” mang lại hiệu quả về năng lượng hơn những toà nhà truyền thống và vì vậy vận hành ít tốn kém hơn. Tuy nhiên, có những yếu tố khác thúc đẩy những người thực hiện tuân thủ theo các tiêu chuẩn”toà nhà xanh” là họ mong muốn làm đẹp thêm hình ảnh của mình. Họ muốn trở thành là những công dân hoặc ông chủ muốn hợp tác, có trách nhiệm hoặc tăng thêm thu nhập của toà nhà. 

Việc đặt cây xanh nội thất góp phần vào việc xây dựng toà nhà xanh, được đánh giá trên nhiều phương diện, và lợi ích không phải là nhìn thấy ngay trước mắt.

Toà nhà xanh là gì?
“Toà nhà xanh: là những toà nhà đã được xây dựng hoặc tu sửa lại, tuân theo tiêu chuẩn định trước nhằm làm giảm tác động tiêu cực của toà nhà cho môi trường. Ban đầu, chỉ mang tính “vui vì có”, những người thực hiện ngày càng cho thấy các toà nhà phải mang tính thân thiện nhiều nhất với môi trường. 

Các tiêu chuẩn, hoặc hệ thống đánh giá trở nên nổi tiếng, trước đây đã được phát triển bởi rất nhiều các tổ chức. Ở Anh, Tổ chức nghiên cứu xây dựng đã hình thành BREEAM, Phương pháp đánh giá môi trường BRE trong những năm 90 và nó đã trở thành hình mẫu cho hệ thống đánh giá toà nhà xanh ở nhiều quốc gia. Ở Anh, người ta đánh giá có 20% toà nhà văn phòng mới được xây dựng theo tiêu chuẩn BREEAM (Bản tin Advanced Buildings số 22, 2000). Ở Bắc Mỹ, Hội đồng Toà nhà xanh Mỹ (USGBC) là một tổ chức phi lợi nhuận, được hình thành để thực hiện tinh thần kiến trúc xanh. Các tổ chức tương tự cũng tồn tại ở các nước như Úc (Hệ thống “Ngôi sao xanh” Úc), Tây Ban Nha, Ca Na Đa, Hàn Quốc và họ thường phối hợp với nhau để xây dựng hệ thống đánh giá phù hợp với những địa phương khác nhau.

Vì công nghệ và sự chú ý đến toà nhà xanh đã phát triển, hệ thống đánh giá cũng được cập nhật, chọn lọc và thậm chí mở rộng để chuẩn bị cho những dạng toà nhà khác. Người ta cũng mở rộng và quan tâm đến các yếu tố khác mà thực sự được coi là “xanh” theo nghĩa rộng hơn, như chất lượng môi trường làm việc, gắn với thực tiễn quản lý tốt nơi làm việc, chứ không chỉ đơn giản là bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường vật chất.

Lợi ích đối với những người thực hiện và điều hành toà nhà xanh?
-Tiết kiệm chi phí năng lượng
Toà nhà tuân thủ theo tiêu chuẩn toà nhà xanh đã được xây dựng hoặc tu sửa theo tinh thần tiết kiệm năng lượng. Thiết kế thông minh có thể giảm tiêu thụ năng lượng một cách đáng kể.
- Hiệu suất và Sự vắng mặt của nhân viên 

Hội chứng Bệnh Toà nhà là thuật ngữ được sử dụng để miêu tả những toà nhà bị phê phán nhiều về môi trường bên trong. Những phàn nàn này liên gồm việc tình trạng yếu kém về kiểm soát nhiệt độ, thông khí, độ ẩm và ánh sáng đặc biệt là ở cấp địa phương. Các yếu tố góp phần khác là tiếng ồn, sự hình thành cầu trúc và màu sắc (những yếu tố có thể dễ dàng được cải thiện bằng việc thiết kế cây xanh hợp lý). Toà nhà xanh, về bản chất, phụ thuộc vào sự thông thoáng tự nhiên và tự chủ cao trong việc kiểm soát môi trường làm việc. Tỷ lệ vắng mặt của các nhân viên đã giảm tới 6% trong các toà nhà thông thoáng tự nhiên. Hiệu suất cũng được nhận thấy trong các toà nhà có sự tiếp cận nhiều hơn tới ánh sáng tự nhiên ban ngày (và nơi có ánh sáng nhân tạo như ở Nauy). Nói tóm lại, thiết kế văn phòng tốt và toà nhà xanh phải giúp những chủ toà nhà tuân thủ tạo ra một môi trường làm việc an toàn. 

 -Cải thiện thu nhập
Những nhà thầu xây dựng đang trong các cuộc cạnh tranh khốc liệt tìm kiếm những người sở hữu tài sản và trong một thị trường nơi diện tích văn phòng có nhiều. Chi phí vận hành thấp, môi trường làm việc cải thiện và “yếu tố cảm nhận tốt” gắn với toà nhà xanh làm chúng thêm hấp dẫn với những người thuê đất tiềm năng. 

 -Áp lực về nhân viên/ tuyển dụng/ giữ chân nhân viên
Trong xu hướng kinh tế như ở Anh (và đặc biệt là Đông Bắc nước Anh) nơi thực sự khó khăn trong việc tuyển dụng và giữ chân những nhân viên giỏi cho nền kinh tế tri thức, chất lượng môi trường làm việc trở nên quan trọng hơn so với hơn một thập kỷ trước. Các nhân viên văn phòng hiện nay mong muốn một không gian làm việc chất lượng và bắt đầu “phỏng vấn toà nhà” khi cân nhắc nơi làm việc. Nếu các công ty mong muốn thu hút các nhân viên có chất lượng, họ phải cung cấp được môi trường làm việc tốt. 

 -Sức ép/ khuyến khích của chính phủ
Ở hầu hết các địa phương, sự phát triển các toà nhà xanh được định hướng bởi các yếu tố kể trên. Tuy nhiên, cũng có một số nơi việc phát triển toà nhà xanh được chính phủ tích cực khuyến khích. Cho đến nay, có thể là ví dụ điển hình nhất. Hệ thống Khuyến khích các Toà nhà Thương mại của chính phủ đã dành 60.000 đô la Canađa cho những người thực hiện để có thể đạt được những tiêu chuẩn toà nhà xanh (chủ yếu liên quan tới quản lý nhiệt độ, ánh sáng và nước). Ở Úc, chính quyền miền nước Úc đang cố gắng nêu gương và tuyên bố là tất cả các toà nhà văn phòng mà họ ở đó sẽ phải theo tiêu chuẩn “Sao xanh” và đạt ít nhất tiêu chuẩn 5 sao. Úc cũng có một loạt các cơ hội tài trợ để khuyến khích những người thực hiện tuân theo tiêu chuẩn “Sao xanh” 

Đặt cây nội thất nơi nào là phù hợp?
Những ví dụ trên là rất giá trị và tạo ra ý thức tốt nhưng làm thế nào để cảnh quan nội thất phù hợp và góp phần làm xanh toà nhà (bên cạnh những yếu tố từ những bóng cây). Trong các trường hợp dưới đây, cây xanh đóng vai trò hữu ích.

Thay thế các giải pháp thiết kế/ xây dựng
Mặc dù việc đặt cây xanh là kết quả của quá trình công nghiệp, việc sản xuất và sử dụng cây xanh có tác động môi trưòng thấp đáng kể so với hầu hết các giải pháp xây dựng và sản xuất khác. Việc lựa chọn đúng và chăm sóc cây trong một toà nhà phải không gây ra việc sử dụng quá nhiều nguồn trong toà nhà và không làm tăng thêm nhiều chi phí vận hành, đặc biệt nếu các sáng kiến “toà nhà xanh” khác được đặt ra. Việc đặt cây xanh thường rẻ hơn nhiều so với những vật dụng khác và chúng thực hiện được nhiều chức năng hơn. Vách ngăn văn phòng chỉ làm được nhiệm vụ ngăn không gian nhưng cây cũng làm được việc đó và lại giảm được tiếng ồn, hút bụi, làm ẩm không khí và làm không khí trong lành. Việc đặt cây xanh cũng là sự trợ giúp đặc biệt hữu hiệu trong việc quản lý không gian trong các toà nhà thương mại. Cây xanh là những bình phong và vách ngăn tự nhiên, rất lý tưởng cho việc tạo ra mặt bằng mở và giúp chỉ chỗ cho mọi người. 

 Sử dụng nước mưa và nước xám
Nước xám là nước đã được sử dụng một lần, ví dụ để rửa tay, rửa bát và sau đó được tái sử dụng làm nước dùng cho những việc không đòi hỏi chất lượng nước uống, ví dụ dội nhà vệ sinh. Nước xám thường được xử lý để loại bỏ đi những chất và được chuyển đến đường ống nơi được xử lý sinh học để làm giảm các chất như chất tẩy. Sau khi được xử lý, nước được sử dụng lại cho những mục đích không phải dùng để uống. Trong hầu hết các trường hợp, nước xám phù hợp cho việc tưới cây nội và ngoại thất.

Nước mưa là nguồn tự do mà ít được khai thác. Nhiều toà nhà thương mại có những mái nhà lớn và các bề mặt khác rất lý tưởng cho việc hứng nước mưa. Nước này có thể được sử dụng tương tự như nước xám và lý tưởng, có lợi cho cây nội và ngoại thất. 

Làm mát
Một trong những lợi ích của cây xanh nội thất là chúng làm mát bầu không khí xung quanh thông qua sự bay hơi. Tác dụng của nó là thực tế nhưng còn hạn chế vì trong hầu hết các trường hợp, tỷ lệ bay hơi trong văn phòng thấp vì ít ánh sáng và độ ẩm. Tuy nhiên, trồng atrium cũng nhất định làm điều tiết nhiệt độ trong toà nhà và có một số ví dụ về các toà nhà gắn kết với cây xanh vì lý do đó (ví dụ: thư viện ở Herten, Đức; Ngân hàng Commerz, Frankfurt, Văn phòng chính ING, Amsterdam ) 

Giảm bụi
Nghiên cứu tiến hành ở Mỹ đã cho thấy cây xanh có thể hút bụi và tới mức đặc biệt là giảm đến 20% trong một số trường hợp. Điều đó có nghĩa là việc sử dụng máy làm sạch không khí cũng được giảm đi (mặc dù không thể thiếu) trong những nơi này.
Giảm Hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC).

Cũng như nghiên cứu nổi tiếng do Bill Wolverton tiến hành ở Mỹ cho kết luận về khả năng diệu kỳ của cây nội thất, hiện nay có một tổ chức nghiên cứu của TS.Ron Wood của Trường Đại học Công nghệ Sydney cho thấy rằng rễ cây/ hệ thống vi khuẩn của đất có hiệu quả trong việc sử dụng tỷ lệ VOC ở mật độ cây tương đối thấp trong các tình trạng thực tế của các toà nhà.

Giảm tiếng ồn
Các nghiên cứu do phòng Nghiên cứu và Phát triển Ban đầu Rentokil tiến hành và những nghiên cứu do Peter Costa tiến hành với sự hỗ trợ của chúng tôi cho thất cây xanh rất hữu hiệu trong việc giảm tiếng ồn nền. Những loại được chọn và được đặt rất thiết yếu cho việc phát huy tác dụng này.

Giảm hội chứng bệnh tật toà nhà và tăng hứng thú
Nghiên cứu ở Na-uy và Hà Lan đã cho thấy rằng tình trạng phàn nàn về sức khoẻ tại nơi làm việc đã giảm đáng kể nếu có sự xuất hiện của cây xanh. Dù những hiệu ứng này về thể chất hay tinh thần (hoặc kết hợp cả hai) là không chắc chắn. Điều rõ ràng nhất là những hội chứng liên quan đến Hội chứng bệnh tật toà nhà (SBC) có thể được giảm đáng kể bằng cách đặt những cây hợp lý.
Giảm hội chứng bênh tật toà nhà và các vấn đề khác trong các toà nhà có mặt bằng sâu 

Những toà nhà văn phòng với diện tích sàn lớn và mặt bằng sâu gặp phải một loạt vấn đề và chúng ít khi được gọi là toà nhà “xanh”. Nguyên nhân là do chúng khó được thông hơi tự nhiên, tiếp cận với ánh sáng tự nhiên và tầm nhìn hạn chế. Những toà nhà như vậy là ứng cử viên lý tưởng cho việc “làm xanh” bằng cây. Cũng như những lợi ích nêu trên, vườn cây là cảnh quan thay thế hữu ích cho thế giới bên ngoài và việc kết hợp cây với ánh sáng nhân tạo có thể giải quyết vấn đề thiếu ánh sáng tự nhiên ban ngày.

Các nghiên cứu trên cũng đi đến kết luận cho rằng các toà nhà văn phòng sẽ được xây dựng ít cửa số hơn để giảm thất thoát nhiệt năng. Điều đó có nghĩa là các nhân viên trong toà nhà đó bị mất đi sự hứng thú vì sự tiếp cận với tầm nhìn và ánh sáng tự nhiên bị che lấp. Đây cũng là một ví dụ để nói lên tầm quan trọng của cây xanh trong việc giải quyết vấn đề này.

Kết luận: Những người thực hiện, kiến trúc sư và quản lý toà nhà hiện này có một công cụ trong giải pháp sáng tạo cho toà nhà xanh. Trong khi những cây xanh mà họ có chưa thể tạo nên toà nhà “xanh”, khi chúng được sử dụng một cách thông minh và với trí tưởng tượng, thì sẽ có tác dụng. Vậy một toà nhà có thể thực sự là “xanh” nếu không có cây xanh nội thất?

Mai Lan Thanh (TungLam Garden)
(sưu tầm & dịch)