Năm nay nhuận, thời gian dài thêm 1 tháng, thời tiết cũng bất thường, khiến nhiều vườn mai vàng ở ĐBSCL chưa lặt lá kích thích đã vội nở trước xuân; đa số người trồng rất buồn vì thêm một lần lỡ hẹn...

Đua nhau "ăn" Tết sớm

Mới qua rằm tháng Mười, ai có dịp qua quốc lộ, tỉnh lộ, đường trung tâm… các tỉnh ĐBSCL như Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long, Cần Thơ, Trà Vinh… đều thấy mai vàng trong vườn, trên chậu tưng bừng ra hoa. Có cây hoa rụng hết cánh, trải một thảm vàng trên đất và bắt đầu ra những chùm trái non.

Anh Ngô Minh Khải, xã Long Thới, huyện Chợ Lách (Bến Tre) buồn thiu nói: “Ở miền Tây mình ăn Tết lớn hay nhỏ cũng xôm tụ như nhau nếu cây mai ra hoa đúng vào ngày Tết là được, vì sẽ được may mắn cả năm. Bởi vậy, thấy chục gốc mai nhà “bỗng dưng” trổ bông, lòng vợ tôi như héo lại!”.

Theo anh Khải, vườn mai của gia đình đồng loạt ra hoa cách nay hơn 1 tuần. Nguyên nhân có thể là do những cơn mưa lớn hồi đầu tháng 10 vừa qua, làm lá mai già rụng, rễ đang sung sức (nhờ những cơn mưa) giúp thân chuyển mình đâm nụ, ra hoa.

Chung cảnh bị vườn mai nhà “ép” ăn Tết sớm, anh Nguyễn Văn Phương, một chủ vườn mai ở phường Trung Kiên, quận Thốt Nốt (TP Cần Thơ) buồn rầu nói: “Năm rồi cũng bị vườn mai "ép" ăn Tết sớm, năm nay rút kinh nghiệm tôi đã tăng giảm lượng nước, phân theo màu sắc lá mai, tránh để lá xuống màu, già sớm. Tuy xuân hãy còn xa, nhưng hơn 20 gốc mai nhà tôi đã vàng rực. Ngắm hoa mà lòng chẳng vui chút nào”.

Còn vườn mai khoảng 300 gốc của ông Huỳnh Văn Tám ở phường Long Hòa, quận Bình Thủy (TP Cần Thơ) đã có khoảng 120 gốc nở bông. Trong đó có gốc mai trên 50 năm tuổi đã nở bông 3 lần, khiến ông tiếc đứt ruột. Ông Tám nói: “Gốc mai đó tui đã kỳ công chăm sóc hy vọng năm nay bán được sẽ ăn Tết lớn. Ai dè, nó cứ nở bông hoài, lặt hết bông này lại nở bông khác”.

Ngoài ra, vườn của ông Tám còn khoảng 100 gốc mai khoảng 20 năm tuổi cũng đang tiếp tục... khoe sắc. Theo ông Tám, do thời tiết bất thường nên mai nở sớm, chứ nhà vườn chăm sóc rất cẩn thận. Đối với mai nở thì lặt ở giữa phần cùi non và cùi già, phần còn lại sẽ bung ra được vài bông. Tuy nhiên, gốc nào nở bông sớm thì những bông còn lại sẽ không lớn và phải tốn công chăm sóc. Ngày nào cũng phải tưới nước, nếu bỏ khô cây sẽ rụng lá và nở bông hết.

Tết năm nay “vương quốc hoa kiểng” Cái Mơn, huyện Chợ Lách (Bến Tre) dự kiến sẽ cung ứng ra thị trường từ 4,5 - 5 triệu sản phẩm hoa kiểng; trong đó khoảng 1,7 triệu gốc mai lớn nhỏ. Đến thời điểm này, nhiều vườn mai tại đây cũng đồng loạt nở bông.

Ông Bùi Thanh Liêm, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Chợ Lách cho biết: "Thời tiết năm nay khắc nghiệt nên tắc thì chín sớm, còn mai vàng bắt đầu đua nở và sẽ còn tiếp tục nở dài dài trong thời gian tới”. Theo ông Liêm, nhà vườn không nên tốn công để lặt bỏ những bông mai nở sớm vì lặt bông này nó sẽ nở bông khác. Giải pháp tốt nhất là bón phân đạm hoặc xịt phân bón lá có nhiều đạm để hạn chế nở hoa.

Ông Nguyễn Phước Lộc, Chủ tịch Hội Sinh vật cảnh thị xã Sa Đéc (Đồng Tháp) cho biết: “Hàng loạt hộ trồng mai vàng bán Tết Quý Tỵ 2013 ở đây cũng đang điêu đứng vì tình trạng mai nở sớm. Nhiều vườn mai vàng ở phường 2, phường Tân Quy Đông, xã Tân Khánh Đông… đâm bông tràn lan, dù còn hơn 2,5 tháng nữa mới đến Tết. Có vườn nở hoa sớm từ 40 - 60%”. Một hộ trồng mai vàng chuyên nghiệp ở phường Tân Quy Đông lo lắng: “Năm nay thời tiết bất lợi, nhuận hai tháng Tư, nắng quá nóng… nên khi tưới nước là mai đâm bông, nở sớm, coi như thất thu vụ Tết”.

Nhiều cây mai nở sớm, làm nhiều nhà vườn thất thu trong dịp Tết Quý Tỵ

Ông Bùi Thanh Liêm, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Chợ Lách cho biết: "Thời tiết năm nay khắc nghiệt nên tắc thì chín sớm, còn mai vàng bắt đầu đua nở và sẽ còn tiếp tục nở dài dài trong thời gian tới”. Theo ông Liêm, nhà vườn không nên tốn công để lặt bỏ những bông mai nở sớm vì lặt bông này nó sẽ nở bông khác. Giải pháp tốt nhất là bón phân đạm hoặc xịt phân bón lá có nhiều đạm để hạn chế nở hoa.

Ông Nguyễn Phước Lộc, Chủ tịch Hội Sinh vật cảnh thị xã Sa Đéc (Đồng Tháp) cho biết: “Hàng loạt hộ trồng mai vàng bán Tết Quý Tỵ 2013 ở đây cũng đang điêu đứng vì tình trạng mai nở sớm. Nhiều vườn mai vàng ở phường 2, phường Tân Quy Đông, xã Tân Khánh Đông… đâm bông tràn lan, dù còn hơn 2,5 tháng nữa mới đến Tết. Có vườn nở hoa sớm từ 40 - 60%”. Một hộ trồng mai vàng chuyên nghiệp ở phường Tân Quy Đông lo lắng: “Năm nay thời tiết bất lợi, nhuận hai tháng Tư, nắng quá nóng… nên khi tưới nước là mai đâm bông, nở sớm, coi như thất thu vụ Tết”.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, các vườn mai "ăn" Tết sớm ở miền Tây năm nay đa số là của các hộ không buôn bán, một số ít rơi vào nhà vườn chưa có kinh nghiệm ứng phó với thời tiết thất thường, đành để mai "cười". Điều này cũng đồng nghĩa với việc túi tiền của chủ vườn teo tóp theo tình cảnh “trăm hoa đua nở”.

Ông Tiêu Hùng Minh, Phó ban đại diện làng mai vàng cổ truyền Phước Định (tồn tại hơn 100 năm, cũng là nơi xuất phát nghề chơi kiểng mai vàng lâu năm nhất ở ĐBSCL), xã Bình Hòa Phước, Long Hồ (Vĩnh Long) cho biết: “Làng mai chúng tôi có 180 hộ trồng mai vàng, hộ ít nhất cũng vài chục gốc, còn nhiều lên đến vài trăm gốc. Riêng nhà tôi có hơn 300 cây mai lớn nhỏ. Trong đó, cây thấp nhất có giá cả triệu đồng, cây lâu năm giá 200 triệu đồng tôi mới bán”.

ây mai giá 200 triệu của ông Minh có tuổi vào khoảng 70 năm. Thân cây cao đến trên 5 m, gốc đo cũng được 4 gang tay người lớn, tán chi rất nhiều, đến vài chục lớp và tán thấp nhất có đường kính không dưới 2 m… Cây mai này lá vẫn còn xanh, chỉ trổ bông lác đác độ vài phần trăm. Nhưng nhìn chung, sân mai của ông Minh năm nay cũng đành chịu cảnh hoa nở sớm.

Ông cũng cho rằng, nguyên nhân chính là thời tiết, cụ thể là vào cuối tháng 9 ÂL, nơi đây xảy ra 1 đợt mưa, rồi 1 đợt nắng kéo dài, khiến cây không kịp thích nghi với cả 2 tình huống, còn người trồng cũng trở tay ứng phó không kịp. “Năm nay do mai nở sớm nên chắc chắn lượng hàng cung ra thị trường thiếu hụt và giá sẽ tăng”,  ông Minh nhận định.

Kinh nghiệm của nhà vườn

Có được cây mai vàng rực chưng trong 3 ngày Tết là mong ước của nhà nhà. Nhưng chăm sóc cách nào để đạt được như thế, quả không đơn giản. Theo các nhà vườn lâu năm, từ ngày tuốt hết lá mai (thông thường từ rằm tháng Chạp, trên các cành mai đã chớm xuất hiện những nụ hoa nhỏ bằng nửa hạt gạo) sẽ lớn dần lên từ các nách lá.

Mỗi nụ như vậy lớn dần lên thành một cái hoa to, thường gọi là hoa cái, với lớp vỏ lụa bao kín bên ngoài; còn bên trong là nhiều nụ hoa nhỏ, mỗi nụ là 1 bông riêng biệt. Tính từ ngày vỏ lụa của hoa mai xuất hiện cho đến lúc nở là 7 ngày. Như vậy, nếu thời tiết trong những ngày cuối năm ấm áp, mà vỏ lụa của hoa bung ra đúng ngày 23 tháng Chạp, thì có hy vọng đúng đêm giao thừa hoa bắt đầu nở lác đác.

Để hoa nở đúng dịp Tết, người trồng mai phải tính toán kỹ việc xuống lá; phải biết cân đo thời tiết, kích cỡ nụ hoa. Tính toán thời tiết thì từ ngày mùng 10 tháng Chạp nên chú ý những điều sau: Nếu biết trước nửa tháng cuối năm nắng sẽ tốt, khi trời ấm áp thì chắc chắn hoa mai sẽ nở sớm. Người trồng mai nên lặt lá muộn. Nếu biết trước nửa tháng cuối năm sẽ có mưa to hay khí trời chuyển lạnh thì năm đó mai sẽ cho hoa trễ. Người trồng mai cần trẩy lá sớm.

Việc tính toán sao cho đúng đến ngày đưa ông Táo về trời (23 tháng Chạp) để chắc có mai nở đúng Tết quả là chuyện “hên xui”. Thế mới gọi là “bói mai hên xui ngày Tết”. Còn người trồng mai kinh doanh “hên xui” bán được mai nhiều hay ít, có giá hay không, được người chơi chọn mua hay không cũng là dự đoán xem mai nở trước, sau hay đúng Tết.

Còn việc quan sát nụ hoa xuất hiện trên cây trước khi xuống lá cũng là điều hết sức quan trọng. Nếu nụ hoa còn nhỏ, với mai vàng 5 cánh, phải trẩy lá vào ngày 13 tháng Chạp. Nếu nụ hoa chưa lớn hẳn, với mai vàng 5 cánh, phải lặt vào ngày rằm hoặc sang ngày 16 tháng Chạp. Nếu nụ hoa đã lớn, độ 3 - 4 ngày nữa sẽ bung vỏ lụa nên lùi ngày xuống lá đến 18, 19 hoặc 20 tháng Chạp. Như vậy, từ ngày 10 tháng Chạp nên quan sát nụ hoa từng cây mai lớn nhỏ ra sao rồi kết hợp với thời tiết để tính toán ngày nào tiến hành xuống lá mai.

Với loại mai nhiều cánh, ngoài việc tính toán kỹ theo cách trên, nên xuống lá trước thời hạn hoa 5 cánh lặt lá khoảng 1 tuần. Cũng nên lưu ý là sau ngày trẩy lá mai, cần theo dõi sự biến động của thời tiết bên ngoài. Nếu thấy khả năng mai nở trễ thì nên bón thúc bằng cách hòa loãng phân NPK (10 lít nước cho 1 muỗng canh phân) tưới cho cây để hoa nở sớm.

Ngược lại, trời đang nắng hạn mà đổ mưa rào thì mai sẽ nở sớm, nên hạn chế số lần tưới nước trong ngày, chỉ tưới vào cữ trưa với lượng vừa phải. Đồng thời, gặp nắng trở lại nên đem cây ra phơi để hãm không cho nở sớm.

Nguồn: nongnghiep.vn